ارائه ی ضوابط کلی ساخت و ساز شهری بر اساس ملاحظات ژئوتکنیک لرزه ای در شهر کرمانشاه

زمین لرزه در اثر افزایش تدریجی تنش و ایجاد گسیختگی در یک منطقه، به علت حرکت صفحات تکتونیکی پوسته ی زمین به وجود می آید. به دلیل پیچیدگی های بسیار در ساز و کار وقوع زمین لرزه ها که به عوامل چشمه معروفند و ناهمگنی شدید در لایه های مختلف زمین که امواج زلزله از آن ها عبور می کنند که به عوامل مسیر و ساختگاه شناخته می شوند، امکان پیش بینی دقیق زمان، محل و بزرگای زمین لرزه های آینده، وجود ندارد؛ اما تجربه و یافته های علمی نشان می دهد که بر اساس اطلاعات قابل دسترس و استفاده از روش های آماری و احتمالی، می توان احتمال رخداد زلزله ای که منجر به اعمال شتاب مشخصی به سازه ها گردد را تعیین و عملکرد مطلوب سازه ها در مقابل آن را تأمین نمود. هم چنین از آنجایی که در نقاط مختلف یک محدوده، پاسخ لرزه ای متفاوت است، با استفاده از روش های مختلف، امکان ارزیابی پاسخ زمین در نقاط مختلف یک محدوده میسر می باشد. کشور ایران به عنوان بخشی از کمربند کوهزایی آلپ-هیمالیا از لرزه خیزی بالایی برخوردار است، به گونه ای که بخش های مختلف کشور ایران توسط زمین لرزه های ویرانگر متعددی پیوسته تخریب شده است. شهر کرمانشاه، در غرب ایران و قسمت شمالی کوهستان زاگرس واقع شده است. زاگرس، فعال ترین منطقه ی لرزه خیز ایران است. بنابراین مطالعات لرزه خیزی و پهنه بندی و ریزپهنه بندی لرزه ای مناطق لرزه خیز کشور، لازم و ضروری است. کاربرد نتایج مطالعات ریزپهنه بندی ژئوتکنیک لرزه ای در برنامه ریزی ساخت و ساز شهری را می توان گامی موثر در مدیریت و کاهش خطرپذیری بناها و خسارات ناشی از زمین لرزه دانست. در این تحقیق، مطالعات پهنه بندی و ریزپهنه بندی لرزه ای برای شهر کرمانشاه به مرحله ی انجام رسیده که طبق این مطالعات، کرمانشاه در پهنه با خطر بالای لرزه ای قرار دارد و بر طبق نقشه ی ریزپهنه بندی هم فرکانس حاصل برای این شهر، ثابت شده که در بخش های شمالی و جنوبی ضخامت لایه ی آبرفت کم بوده و رخنمون سنگ بستر وجود دارد که این نتیجه گیری حاصل از مقادیر فرکانس طبیعی زمین در بخش های مختلف شهر می باشد. هم چنین در این تحقیق، ضوابطی برای به کارگیری نتایج مطالعات ریزپهنه بندی ژئوتکنیک لرزه ای در تعیین کاربری زمین و ارتقای فرآیند طراحی سازه های مقاوم در برابر زلزله ارائه شده است. ضوابط مزبور به صورت تابعی از سه متغیر تنظیم شده است: نوع خطر ژئوتکنیک لرزه ای، نوع بنا و نوع سیستم سازه ای به کار رفته. برای این منظور از خطر تشدید، انواع بناها به لحاظ اهمیت و ارتفاع و انواع سیستم های سازه ای اعم از قاب های خمشی بتن مسلح، قاب های فولادی و قاب های ساده استفاده شده است. بر این اساس، برای هر سیستم سازه ای، با توجه به خطر تشدید و نوع بنا، نقشه های جواز ساخت منحصر به فردی ارائه شده است. طیف طرح ویژه ی ساختگاه با استفاده از مشخصات زلزله های منطقه ی ساختگاه و با توجه به ویژگی های زمین شناسی، تکتونیکی، لرزه شناسی، میزان خطرپذیری و مشخصات خاک در لایه های مختلف ساختگاه، و با به کارگیری نسبت میرایی 5 درصد تعیین می گردد تا در مواردی که لازم است از این طیف بجای طیف طرح استاندارد 2800 استفاده شود. در این تحقیق هم چنین تلاش شده تا طیف طرح ویژه ی ساختگاه به دو روش تجربی و عددی برای نقاطی از شهر استخراج گردند که نتایج حاکی از آن است که در طراحی سازه ها لازم است به محدوده ی ساخت و ساز توجه نموده و طیف طراحی را از مقایسه ی بین طیف طرح استاندارد 2800 و طیف های تجربی و عددی تعیین نمود؛ چراکه در برخی از نقاط طیف طرح استاندارد 2800، تخمین دست بالایی از شتاب موجود و در برخی دیگر این طیف، تخمین دست پایینی از میزان شتاب اعمالی می باشد. در روند انجام تحقیق، از نرم افزارهای crisis2007 برای مقاصد پهنه بندی لرزه ای، arcgis و geopsy برای مقاصد ریزپهنه بندی لرزه ای و نرم افزار deepsoil برای تحلیل های عددی مربوط به طیف طرح ویژه ی ساختگاه استفاده شده است.